Ogólnopolska konferencja naukowa „Czytane, pisane, oglądane. Tatry w literaturze” odbędzie się w dniach 22–25 listopada 2023 w Muzeum Kornela Makuszyńskiego, literackiej filii Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.
Czy można opisać Tatry – a nawet napisać je na nowo? Zygmunt Vogel, autor pierwszej panoramy Tatr od strony polskiej (północnej) najprawdopodobniej nigdy w tych górach nie gościł – znał je m.in. z opisów Stanisława Staszica. Od kiedy istnieje słowo, pośredniczy ono w doświadczaniu krajobrazu. Literatura zawsze była – i jest – możliwością wyobrażonego świata, często kotwiczyła swoje potencjały inspiracji właśnie w Tatrach. Marzenie wędrowania po górach jest naszym wspólnym doświadczeniem, które można odnaleźć w literaturze dawnej i współczesnej, a krańcowość doznań związanych z surowością natury i jej pięknem uzyskiwała zróżnicowane formy reprezentacji. Przyjrzymy się tym zagadnieniom wspólnie, wspinając się po ścieżkach czujnej interpretacji twórczej, dyskutując i szukając inspiracji do nowego odczytania Tatr i literatury tatrzańskiej.
PROGRAM
środa 22 listopada
9.30 – 10.00 Otwarcie konferencji
• Powitanie – Michał Murzyn, Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
• „Szlakami literatury w Tatrach. Idea konferencji” – dr hab. Bianka Rolando, prof. UAM oraz dr Kinga Nędza-Sikoniowska, koordynatorka Muzeum Kornela Makuszyńskiego, filia MT
Panel „Tatry pisarzy I”. Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska, Bianka Rolando
10.00 – 10.20 dr hab. Wiesław Ratajczak, prof. UAM (Poznań)
„«Człowiek (…) sztukuje ich wielkością swoją małość». Michał Bałucki o relacji człowieka z przyrodą tatrzańską”
10.20 – 10.40 dr hab. Marceli Olma, prof. UKEN (Kraków)
„Językowo-kulturowy obraz Tatr w sonetach Wincentego Byrskiego (1870-1939)”
10.40 – 11.25 Dyskusja
11.25 – 11.55 Poczęstunek
Panel „Wspinaczki Tadeusza Micińskiego”. Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska
11.55 – 12.15 dr Fryderyk Nguyen (Wrocław)
„Tatrzański krajobraz w «Nietocie» Tadeusza Micińskiego jako miejsce rozwoju idei transhumanistycznych”
12.15 – 12.35 dr Wojciech Trela (Rabka-Zdrój)
„Rekonfiguracja przestrzeni tatrzańskiej w «Nietocie» Tadeusza Micińskiego”
12.35 – 12.55 dr hab. Bianka Rolando, prof. UAM (Poznań)
„Chram natury w ruchu. Przyroda tatrzańska i jej sakralizacje w wybranych wierszach Tadeusza Micińskiego”
12.55 – 13.40 Dyskusja
13.40– 14.10 Poczęstunek
Panel „Tatry pisarzy II”. Prowadzenie: Bianka Rolando
14.10 – 14.30 dr Małgorzata Peroń (Lublin)
„Requiem dla gór, przyjaciół i siebie («Album tatrzańskie» Jarosława Iwaszkiewicza)”
14.30 – 14.50 dr Łukasz Lewkowicz (Lublin)
„Rzecznik ochrony Tatr: Jan Gwalbert Pawlikowski i jego publicystyka na rzecz utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego”
14.50 – 15.10 mgr Karol Jaworski (Warszawa)
„Tatrzańskie numinosum Jana Kasprowicza”
15.10 – 15.55 Dyskusja
18.00 Wydarzenie towarzyszące. „Wieczór pamięci prof. Jacka Kolbuszewskiego”. Spotkanie z Ewą Grzędą poprowadzi Maria Kościelniak-Woźniak.
czwartek 23 listopada
Panel „«Pępek świata». Zakopane miejscem spotkań i twórczości”
9.30 – 9.50 prof. dr hab. Maria Jolanta Olszewska (Warszawa)
„Zakopane i Tatry w «krzywym zwierciadle», czyli «Baczmaha» Mieczysława Gwalberta Pawlikowskiego i «Zakopanoptikon» Andrzeja Struga”
9.50 – 10.10 dr Małgorzata Vražić (Zagrzeb)
„Zakopiańczyk z wyboru, lovranin z konieczności”
10.10 – 10.30 dr Bohdan Tychołoz [Tykholoz], prof. LUN (Lwów)
„Demiurdzy karpackich Aten: Stanisław Witkiewicz i Iwan Franko na skrzyżowaniach mitów i losów”
10.30 – 11.15 Dyskusja
11.15 – 11.45 Poczęstunek
Panel „Zachwyt, trwoga, kontemplacja. Góry jako doświadczenie wewnętrzne”
11.45 – 12.05 dr Eliza Kącka (Warszawa)
„«Mroczne Tatry». Cztery świadectwa obcości”
12.05 – 12.25 mgr Lidia Kamińska (Kraków)
„Zachwyt zmysłów, czyli afektywność impresjonizmu. O liryce tatrzańskiej Kazimierza Przerwy-Tetmajera”
12.25 – 12.45 dr hab. Małgorzata Domagalska, prof. UŁ (Łódź)
„«Gdy wieje wiatr…» Tatry w polskim kryminale współczesnym”
12.45 – 13.30 Dyskusja
13.30 – 14.00 Poczęstunek
Panel „Tatry kobiet”. Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska
14.00 – 14.20 dr Anna Pigoń (Wrocław)
„Czy Giewont jest kobietą? O tatrzańskiej Feminie”
14.20 – 14.40 mgr Andrzej Chowaniec (Kraków)
„Rola Tatr w kontekście postaci kobiecych w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera”
14.40 – 15.25 Dyskusja
18.00 Wydarzenie towarzyszące. „«Na Giewont się patrzy» – słuchowisko radiowe na podstawie książki Barbary Caillot i Aleksandry Karkowskiej”. Spotkanie z autorkami książki oraz autorem muzyki do słuchowiska Krzysztofem Trebunią-Tutką
piątek 24 listopada
Panel „«Pępek świata». Miejsca symbole”. Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska
9.30 – 9.50 mgr Maciej Krupa (Zakopane)
„Motyw Giewontu w literaturze współczesnej”
9.50 – 10.10 mgr Wojciech Szatkowski (Zakopane)
„«W stronę Pysznej» – schronisko na kartach książki zachowane”
10.10 – 10.55 Dyskusja
10.55 – 11.25 Poczęstunek
Panel „Więcej niż podróż”
11.25 – 11.45 dr hab. Ewa Grzęda, prof. UWr (Wrocław)
„Ramię w ramię z Chałubińskim. Opisy dróg na Łomnicę i do Morskiego Oka w relacjach Bronisława Rajchmana – uczestnika wycieczek odbytych «pod wodzą Tytusa Chałubińskiego»”
11.45 – 12.05 mgr Ewa Kolbuszewska (Wrocław)
„Symbolika motywów akwatycznych w literackich opisach Tatr epoki romantyzmu”
12.05 – 12.25 dr hab. Karol Samsel (Warszawa)
„«Dziennik podróży do Tatrów» Seweryna Goszczyńskiego w kontekście alpejskich dzienników podróżniczych XVIII i XIX wieku”
12.25 – 13.10 Dyskusja
13.10 – 13.40 Poczęstunek
Panel „Tatry na przecięciu sztuk”. Prowadzenie: Bianka Rolando
13.40 – 14.00 dr Magdalena Lachman (Łódź)
„Współczesne opowieści o Tatrach w splocie słowa i obrazu”
14.00 – 14.20 mgr Magdalena Ewa Nosowska (Radom)
„«(…) nie można lekceważyć aforyzmów. Jest to klapa bezpieczeństwa dla wysokiego ciśnienia myśli». Utwór sceniczny «Król Nikodem» Rafała Malczewskiego i Ferdynanda Goetela jako awangardowa inspiracja krajobrazem zakopiańskim”
14.20 – 14.40 Katarzyna Dębińska (Poznań)
„Natura-słowo-obraz. Tatry w twórczości Rafała Malczewskiego”
14.40 – 15.25 Dyskusja
sobota 25 listopada
12.00 Wydarzenie towarzyszące* „Tatry w literaturze – literatura w Tatrach. Spotkanie poetyckie w Schronisku Górskim PTTK na Hali Ornak”. Udział wezmą m.in. poeci Adam Wiedemann (Warszawa) i Miłosz Biedrzycki (Kraków). Spotkanie poprowadzi poetka Bianka Rolando (Poznań).
* W razie załamania pogody organizator zastrzega sobie prawo zmiany trasy spaceru
—
Organizator konferencji: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, www.muzeumtatrzanskie.pl
Miejsce: Muzeum Kornela Makuszyńskiego, literacka filia Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem (willa Opolanka, ul. Kazimierza Przerwy-Tetmajera 15, Zakopane)
Koordynatorki konferencji:
dr hab. Bianka Rolando
– prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, poetka, artystka sztuk wizualnych. Autorka książek poetyckich i teoretycznych z zakresu sztuki, w 2024 roku ukaże się jej książka „Nasze Zakopane” (wyd. BOSZ). Zajmuje się badaniem relacji sztuki i literatury.
dr Kinga Nędza-Sikoniowska
– koordynatorka Muzeum Kornela Makuszyńskiego, filii Muzeum Tatrzańskiego. Bada kulturę miast XX wieku i jej związki z nowoczesnością. Autorka książki „Nowoczesne. O syberyjskich miastach okresu radzieckiego” (wyd. WUJ, 2021).
Fotografia Kornela Makuszyńskiego ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego.